Vandaag, 12 december 2017, kwam de reactie van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op de in september verschenen Corporatiemonitor Personen met Verward Gedrag van Aedes, vereniging van woningcorporatie. Aedes heeft in 2017 een enquête uitgevoerd onder 161 woningcorporaties (47% van alle corporaties) over overlast door huurders die verward gedrag vertonen.

De hoofdconclusies van de Corporatiemonitor van Aedes uit 2017 zijn:

  • Bijna alle ondervraagde corporaties hebben te maken met overlast door huurders met verward gedrag.
  • Verwaarlozing of vervuiling van de woning komen het vaakst voor.
  • Ondervraagde corporaties zien vooral verwarde personen met psychische problemen, corporaties geven aan in mindere mate in aanraking te komen met verward gedrag door een verstandelijke beperking, dementie of verslaving van huurders.
  • 80% van de ondervraagde corporaties geeft aan een toename van agressie en verward gedrag richting hun medewerkers te zien.
  • 99% van de ondervraagde corporaties geeft aan preventieve maatregelen tegen overlast van personen met verward gedrag te nemen.
  • 90% van de ondervraagde corporaties werkt samen met de politie, GGZ en gemeente. Ook maken veel corporaties afspraken in een huur/begeleidingscontract (77%), afspraken na incidenten met de huurder (74%), inzet van sociale wijkteams (63%) en training van medewerkers (57%).

Aedes geeft in haar corporatiemonitor aan dat, om overlast van personen met verward gedrag te voorkomen en aan te pakken, de corporaties samenwerken met diverse partners in de wijk zoals de politie, sociale wijkteams, gemeenten en GGZ-aanbieders. Corporaties maken in overgrote meerderheid afspraken met deze partijen over het huisvesten van de doelgroep. De ondervraagde corporaties zien als belangrijkste verbeterpunt voor de samenwerking met partners dat hulpverlening minder vrijblijvend zou moeten zijn.

Delen informatie geen juridisch knelpunt
Volgens de door Aedes ondervraagde corporaties is het belangrijkste juridische knelpunt het niet kunnen delen van informatie in samenwerking met andere partijen door de Wet bescherming persoonsgegevens. Aedes geeft aan verder onderzoek te doen naar de juridische knelpunten rondom informatie-uitwisseling. De samenleving hecht belang aan het waarborgen van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Minister Ollongren verwacht niet dat wet- en regelgeving het delen van informatie over personen met verward gedrag tussen diverse partijen in de weg staat. De minister onderbouwt dit verder niet. Dat is jammer. Zeker ook omdat dit een van de belangrijke knelpunten is waar veel professionals mee worstelen.

Wel herkent hij het signaal dat informatiedeling tussen verschillende domeinen lastig is en verwijst naar het document‘ gegevensdeling in zorg- en veiligheidsdomein’, dat dit jaar is uitgebracht.

Inzet van het Rijk
De minister geeft aan dat ook het kabinet Rutte III inzet de beweging door om mensen met een psychische stoornis zo veel mogelijk mee te laten doen in de samenleving en stigmatisering tegen te gaan. Voor GGZ-cliënten die buiten een instelling wonen is een integrale aanpak nodig van gemeenten, zorgaanbieders en verzekeraars van zorg, ondersteuning, participatie, schuldaanpak, scholing en huisvesting, met aandacht voor de omwonenden. Het kabinetsbeleid er op gericht burgers, gemeenten, woningcorporaties en zorgaanbieders in staat te stellen op het lokale niveau tot een aanpak van de problematiek van mensen met verward gedrag te komen.

AWBZ
Door de decentralisaties van delen van de AWBZ en de herziening van de Woningwet zijn gemeenten meer dan voorheen in staat de regierol te vervullen door in een woonvisie ook de inzet van corporaties met betrekking tot het huisvesten van deze doelgroep op te nemen alsmede de inzet van de corporatie om het woongenot van haar huurders te garanderen. De aanpak van corporaties met betrekking tot preventie en vroegsignalering door de inzet van woonconsulenten en huismeesters in kwetsbare complexen kan bijvoorbeeld daarin een rol spelen. In de jaarlijkse prestatieafspraken tussen gemeente, corporatie en huurdersorganisatie kan concreet maatwerk afgesproken worden.

Kerntaak
Corporaties zien het als een van hun kerntaken om kwetsbare groepen aan de maatschappij te laten deelnemen door het bieden van adequate huisvesting. Daarnaast hebben zij de taak om het woongenot van huurders te bewaken en zetten daarom veelal in op het voorkomen van overlast. Samenwerking op het lokale niveau met gemeenten, zorgaanbieders en waar nodig politie is hierbij van groot belang. Het Rijk stimuleert deze samenwerking ook via het kennis- en experimentenprogramma Langer Thuis en het ondersteuningsprogramma Beschermd Wonen/Maatschappelijke Opvang.

Recent is het bestuurlijk instrumentarium voor de aanpak van ernstige woonoverlast uitgebreid met de Wet Aanpak Woonoverlast en de uitbreiding Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek (Wbmgp).

Schakelteam
Schakelteam personen met verward gedrag Bij de ondersteuning voor gemeenten, zorginstellingen en corporaties speelt het Schakelteam personen met verward gedrag een belangrijke rol bij de aanpak van woonoverlast door personen met verward gedrag. Dit Schakelteam is in 2016, in navolging van het Aanjaagteam Verwarde Personen, aangesteld om ervoor te zorgen dat overal in Nederland een goed werkende aanpak komt voor mensen met verward gedrag.  De verantwoordelijkheid voor het realiseren van een sluitende aanpak ligt bij alle betrokken ketenpartners, zowel lokaal als regionaal, onder regie van de gemeente. In het land wordt hard gewerkt aan deze aanpak, langs de lijnen van de negen bouwstenen van het Aanjaagteam (bijvoorbeeld op gebied van preventie, passende ondersteuning en informatievoorziening). Het Schakelteam faciliteert partijen hierbij en monitort de voortgang zodat tijdig kan worden bijgestuurd als er op onderdelen extra actie of versnelling nodig is. De inzet van het Schakelteam is dat elke gemeente en regio voor 1 oktober 2018 een goed werkende aanpak voor mensen met verward gedrag heeft.

Het kabinet omarmt de oproep van het Schakelteam voor de beweging naar een inclusieve en een veilige samenleving. Dit vraagt om inzet van veel verschillende partijen. Aedes is betrokken bij het programma ‘personen met verward gedrag’. Zo is zij aangesloten bij het ‘bureauoverleg’, het periodieke brede afstemmingsoverleg van het Schakelteam.

Regie en doorzettingskracht
Aedes schrijft in haar Corporatiemonitor dat woningcorporaties zeggen goed te weten waar zij met signalen over huurders met verward gedrag terecht kunnen. Het ontbreekt echter aan regie en (probleem-)eigenaarschap volgens een deel van de ondervraagde corporaties. Minister Ollongren vindt het verstandig dat lokaal betrokken partijen sluitende afspraken maken over de regie en eventuele doorzettingskracht. Niet alle woningcorporaties benutten de mogelijkheden voor samenwerking al optimaal. 63% van de corporaties geeft bijvoorbeeld aan de wijkteams in te zetten bij huurders met verward gedrag, de rest nog niet. Het Schakelteam werkt op dit moment in overleg met Aedes casuïstiek uit, waarin een woningcorporatie gebrek aan regie en eigenaarschap heeft ervaren na het melden van overlast door een huurder. Deze casuïstiekbesprekingen beogen duidelijk te krijgen waar de knelpunten door veroorzaakt worden en welke oplossingen er mogelijk zijn.

Inzet meerdere partijen
De beweging naar een inclusieve en een veilige samenleving vraagt om inzet van veel verschillende partijen. Het gedrag van sommige personen kan voor overlast voor omwonenden zorgen. Goede communicatie tussen de persoon me verward gedrag en de betrokken organisaties, tussen de betrokken organisaties onderling maar ook in de communicatie naar de omwonenden, is essentieel. De regering ziet dat daar lokaal aandacht voor is. Het is een blijvend gespreksonderwerp tussen gemeenten en woningcorporaties om zich in te blijven zetten voor deze doelgroep.

Gerelateerde trainingen:
– Signalen achter de voordeur
– Herkennen van personen met psychiatrische problemen
– Bewoners met een lager IQ